Een van de bekendste cineasten van Italië, Luchiano Visconti (1906-1976) , kocht halverwege de vorige eeuw een oude villa op het vulkanische eiland Ischia in de golf van Napels. Het huis op Kaap Zaro – gebouwd op een gestolde lavastroom en uit het zicht onttrokken door parasoldennen en pijnbomen – werd al spoedig een toevluchtsoord voor jonge acteurs, schrijvers en muzikanten. Hier schreef Visconti op zwoele zomeravonden de scenario’s voor zijn neorealistische films.
Vanaf het kustplaatsje Lacco Ameno ontbreekt iedere bewegwijzering naar de villa van de beroemde Italiaanse cineast. Pas bij La Mortella, een exotische tuin van de Engelse componist Sir William Walton, staat een klein bordje met een pijl naar ‘La Colombaia’. Op een hobbelig en onverhard bospad raken we even vertwijfeld, maar nog geen minuut later doemt de spierwitte villa met z’n gotisch gevormde raampartijen en Moorse kantelen op. In de bostuin liggen her en der enorme rotsblokken, alsof een reus zijn speelgoed niet heeft opgeruimd. Pas dan dringt de werkelijke omvang van het huis tot ons door.
Maria Callas
Via twee trappen aan de buitenzijde van de villa staan we op de eerste verdieping. In de serre, waar de deuren wijd openstaan genieten we van een onbelemmerd uitzicht over de azuurblauwe zee. De zilte zeelucht wordt vermengd met de geur van hars van de omringende dennenbomen. Op de tafels staan vazen met rozen en hortensia’s, Visconti’s geliefde bloemen. Vanuit zijn werkkamer klinkt muziek van Maria Callas, een groot vertolkster van Italiaanse Opera’s. “Als goede vriendin van Visconti kwam zij hier vaak op bezoek” verteld onze gastheer Giovannangelo De Angelis. De Angelis was als architect nauw betrokken bij de restauratie van deze bijzondere villa. Na jarenlange onderhandelingen met de erven kon het in verval geraakte huis eindelijk in 2001 worden aangekocht door een foundation die over dit culturele erfgoed waakt.
Bouwstijl
Onder de naam Dovecote (letterlijk ‘Duiventil’) werd het pand eind negentiende eeuw gebouwd in opdracht van Louis Patalano (1869-1954) een advocaat uit een welgestelde familie uit het nabijgelegen plaatsje Forio. Tijdens diens rondreis door Zuid Frankrijk raakte de advocaat zo gefascineerd door middeleeuwse kastelen en burchten, dat hij de architectkunstenaar Roberto Pane opdracht gaf om zijn huis in een eclectische fin-de-siècle stijl te ontwerpen. Deze typische bouwkunst waarin elementen van twee of meer historische stijlen gecombineerd worden, verwezenlijkten Patalone’s mythische fantasieën. Helaas door omstandigheden in een gewijzigd politiek klimaat (Patalone was een overtuigd socialist) zag hij zich in 1938 genoodzaakt zijn huis te verkopen aan Baron Mezzatorre Fassini, die het op zijn beurt na de tweede wereldoorlog aan de cineast verkocht.
In een filmzaal worden de meesterwerken van Visconti vertoond. De eetkamer en de hal hangen vol met grote zwart-wit foto’s van filmstills. Alain Delon, Claudia Cardinale, Burt Lancaster, Federico Fellini, Romy Schneider en Roberto Rossellini, allemaal hebben ze hier een voet over de drempel gezet. Ook Elizabeth Taylor en Richard Burton waren hier in 1963 te gast vanwege de filmopnamen van ‘Cleopatra’ die bij het Castello Argonesa aan de oostzijde van het eiland plaatsvonden.
Helaas heeft het bijzondere gekleurde glas van de liftschacht de jarenlange leegstand niet overleefd, maar een deel daarvan is nu verwerkt in de huis- bar. Het zelfde gold voor het meubilair. “Slechts enkele stukken zijn bewaard gebleven, maar de familie van Visconti hechten er destijds geen waarde aan en deden alles weg” vertelt Giovannangelo. Hij is trots dat hier nu workshops voor jonge acteurs en actrices worden georganiseerd en culturele vernissages plaatsvinden. De belangrijkste is de jaarlijkse uitreiking van de Angelo Rizzoli Award voor de beste scenarioschrijver(ster).
Tegenstellingen
Luchino Visconti bracht zijn jeugdvakanties door in Villa Erba, in het plaatsje Cernobbio aan het Lago di Como. Hij werd geboren als graaf Don Luchino di Modrone en was lid van de hoogste adel in Milaan. Zijn vader Guiseppe was een afstammeling van de hertogen Visconti, die in de Middeleeuwen en de vroege renaissance over Noord-Italie heersten. Zijn moeder Carla Erba was een intelligente knappe dame uit de Milanese haute-bourgeoisie die een van de grootste farmaceutische bedrijven in Italië bezat. Tijdens zijn jeugd gingen Luchiano’s interesses vooral uit naar kunst, literatuur, theater, muziek en renpaarden. Maar zijn leven zat vol tegenstellingen. Van geboorte was hij aristocraat, maar hij was ook marxist. Rond zijn dertigste werd hij gegrepen door het medium film, en dankzij de bemiddeling van zijn vriendin Coco Chanel, kon hij eerst als kostuumontwerper en korte tijd later als assistent van de franse regisseur Jean Renoir aan de slag. Dankzij het linkse milieu rondom Renoir werd hij een fel tegenstander van het fascisme. Maar in dezelfde periode onderhield hij ook een hechte band met Vittorio, de zoon van Benito Mussolini ! De cineast worstelde zijn gehele leven met zijn sexuele geaardheid. Dit aspect werd pas bekend nadat de brieven die hij schreef aan verschillende jonge mannen in 1980 openbaar en gepubliceerd werden. Vlak voor de oorlog had hij zijn eerste homoseksuele verhouding met een jonge Duitse fotograaf. De relatie duurde slechts drie jaar, maar hun vriendschap bleef bestaan tot aan zijn dood in 1976.
Film oeuvre
Visconti’s eerste speelfilm Ossesione uit 1942 veroorzaakte een enorme rel. De subtiele homo erotiek, het pessimisme en zijn kritiek op kerk en overheid waren dermate choquerend, dat de film direct uit de roulatie werd genomen en het negatief werd verbrand. De film was feitelijk het begin van een nieuwe stroming in de Italiaanse film industrie, het zogenaamde neorealisme. Er kwam aandacht voor proletarische thema’s waarin het werkelijke leven, de tragedie en melodrama subliem werden getoond. Visconti dook onder, ging in het verzet maar werd toch opgepakt. Op een haar na ontsnapte hij aan de massamoord in de Ardeatijnse grotten en kwam vlak voor de bevrijding van Rome vrij. Na de oorlog werkte hij een paar jaar voor het theater, maar in 1948 keerde hij terug met “La terra trema”, een epos over de arbeidsvoorwaarden van de Siciliaanse vissers. Opmerkelijk was dat er in de cast geen enkele beroepsacteur zat, omdat die er eenvoudig niet meer waren. De film werd gedraaid zonder studio’s en de figuranten werden gewoon van straat opgepikt. Toch wordt “Rocco e i suoi fratelli” uit 1960 – die net ‘la terra’ een proletarisch thema had – algemeen beschouwd als Visconti’s meest besproken film. Visconti’s laatste twee films Gruppo di famiglia in un interno uit 1974 en L’Innocente uit 1976 waren hoogtepunten van zijn carrière en weerspiegelden zijn groeiende openheid over zijn homoseksualiteit. Tijdens de montagefase van L’Innocente stierf Visconti op 17 maart 1976 en de film in Cannes ging postuum in première. Zijn carrière en prive leven en waren groots maar ook zeer complex, hetgeen hem één van de toonaangevende figuren van de Italiaanse cultuur uit de twintigste eeuw hebben gemaakt. Een rots met een kleine gedenkplaat achter in de tuin van de villa markeert de plaats waar zijn as, alsmede die van zijn geliefde zus werd uitgestrooid.
Tekst Eric Govers Fotografie Liesbeth van der Wal ©santmedia.nl
Villa La Colombaia: Via Francesco Calise 130, 80075 Forio (Na) (isola Ischia)
Voor vervoer naar en op het eiland Ischia huurden wij een auto van: Auto Europe www.autoeurope.nl
Met dank aan Castello Aragonese / Albergo Il Monastero www.albergoilmonastero.it
Parkeren bij Schiphol Park & Fly www.a4-parking.nl