Apulië (Puglia) bestaat uit vijf provincies, met de hoofd- steden Foggia, Bari, Taranto, Brindisi en het barokke Lecce. De regio is altijd van strategisch belang geweest voor mediterrane volkeren. Ver voor de huidige jaartelling werd het zuiden van Italië gekoloniseerd door de Grieken. De Romeinen, die het grondgebied in de vierde eeuw voor Christus veroverden, bouwden de ‘Via Appia’ om de regio met Rome te verbinden. Hierdoor verliep het handelsverkeer met het nabije Oosten beter. Na de val van het West-Romeinse Rijk was Apulië achtereenvolgens onder invloed van de Byzantijnen, de Lombarden, de Franken en de Saracenen. In de elfde eeuw bezette de Normandische Roberto il Guiscardo dit deel van Zuid-Italië. Eeuwenlang was dit landbouwgebied arm. Tegenwoordig komt uit deze regio een groot deel van de Italiaanse olijven, artisjokken, citrusvruchten, druiven en noten. De kust van Apulië bestaat uit grillige witte kliffen met schitterende baaien, vooral aan de Garganische kust in het noorden (Parco Nationale) tussen Matinata en Viesta waar de rotswanden loodrecht en indrukwekkend vanuit zee oprijzen. Wat cultuur betreft beschikt Puglia over prachtige kerken, kastelen en kathedralen, zoals in Lecce, dat ook wel het ‘Florence van het zuiden’ wordt genoemd.

Het is stil in de aankomsthal van de luchthaven Palese (Bari) als op de transportband de laatste drie koffers nog een extra rondje draaien. Langzaam dringt het tot ons door dat onze koffers vanuit Rome niet gearriveerd zijn. Bij het loket ‘vermiste goederen’ staat een rij mensen die hetzelfde lot beschoren zijn. Een bejaarde Pugliese man foetert en maakt zijn ongenoegen kenbaar omdat dit hem al meerdere malen is overkomen. “Het is een zootje daar in Rome”, moppert hij, en nadat zijn vermissing is genoteerd loopt hij boos het kantoortje uit. Ook ons wordt gegarandeerd dat de koffers binnen 24 uur zullen worden nagezonden.

Een half uur later draaien we met een huurauto de SS16 op richting het 35 kilometer verderop gelegen kustplaatsje Polignano a Mare. Deze van oorsprong Griekse neder- zetting werd gebouwd op steile rotsklippen aan de Adriatische zee. “Un Pezzo di costa greca andò alle deriva e giunse a fondersi con la costa pugliese.” (Legende: een stukje Griekse kust dreef met de zeestroom weg en smolt samen met de Pugliese kust.)
Bij aankomst leidt gastheer Angelo Zazzera ons naar de rand van de oude binnenstad waar we een prachtig uitzicht hebben op de stad en omringende turkooizen zee. De vele baaien in Polignano a Mare werden gevormd door de ruwe zee en enkele grotten lopen door tot ver onder de oude stad.
Het middeleeuwse centrum is een labyrint met een wirwar van smalle steegjes. Er zijn aanwijzingen dat het centrum al in de zevende eeuw voor onze jaartelling als havenplaats van grote betekenis was. “Alles en iedereen is hier langs geweest”, zegt Zazzera: “de Byzantijnen, de Grieken, de Romeinen, de Noormannen en de Turken.” We nemen plaats op het terras van restaurant Trattoria Neuro, tegenover het kerkje van de patroonheilige San Vito aan het Piazza Vittorio Emanuele, voor een heerlijke aperitivo. Tijdens het opdienen van vele kleine visgerechtjes vertelt eigenaar Antonio Grimaldi trots dat zijn stad de geboorteplaats is van de zanger Domenico Modugno (1928- 1994) die wereldberoemd werd door zijn nummer ‘Dipento nel blu’ – beter bekend als ‘Volare…’ Als we ’s avonds door de smalle straatjes naar het hotel wandelen, begrijpen we de inspiratiebron van de zingende romanticus Modugno goed.

Het zonlicht dringt door een gapend gat naar binnen als we op een diepte van zeventig meter omhoog kijken naar de hemel.

Grotta di Castellana
Inmiddels met koffers rijden we de volgende ochtend landinwaarts naar het dorp Castellana, gelegen op een kalksteenplateau in de heuvels van Murgia. Langs de weg staan bloeiende amandelbomen. Iets ten zuiden van dit dorp werd in 1938 een spectaculaire Het zonlicht dringt door een gapend gat naar binnen als we op een diepte van zeventig meter omhoog kijken naar de hemel. augustus 2010 – 13 ondergrondse wereld ontdekt door de geoloog Franco Anelli (1899 1978). ‘Het gat’ in de aarde was bij de plaatselijke bevolking wel bekend, maar Anelli was de eerste die er met een touwladder in afdaalde om de grot te verkennen. Via de zestig meter lange tunneltrappen gaat dit tegenwoordig een stuk makkelijker. Het zonlicht dringt door een gapend gat naar binnen als we op een diepte van zeventig meter omhoog kijken naar de hemel. Volgens de gids is het gat groter geworden door een zware aardbeving. ‘La Grave’ is de belangrijkste en grootste kamer: vijftig meter breed en bijna zestig meter lang. Deze enorme grot is een soort Pantheon waar jaarlijks vele bezoekers de fraaie stalactieten (aan het plafond hangende kegelvormige pegels), stalagmieten (staande op de bodem), steengordijnen en calcietkristallen komen bewonderen. De ondergrondse route ‘Percorso fino alla meravigliosa Grotte Bianca’ (tour naar de schitterende Witte Grot) is drie kilometer lang. De tocht eindigt bij, volgens velen, de mooiste grot in de wereld: de Grotta Bianca, een witte grot met kristallen als fonkelende juwelen.

Met dank aan: Total Care Parking,
parkeren bij Schiphol, reserveren:
www.a4-parking.nl
EnotriaTravel (accommodaties)
www.enotria.nl. Wij huurden
een auto via Auto Europe in Nederland.
Informatie en reserveringen op
www.autoeurope.nl of via een reisbureau.

HOME

Terra dei Trulli
Later in de ochtend rijden we naar het schilderachtige dorp Alberobello (‘Mooie boom’). Het centrum is gebouwd op twee heuvels: op de oostelijke ligt de nieuwe stad, op de westelijke de oude monumentale stad: Rione Monti. Hier bevinden zich maar liefst duizend middeleeuwse trulli, de typisch ronde witte kalkstenen huisjes met kegelvormige daken. Reeds in 1910 werd het stadje tot nationaal monument uitgeroepen en in 1996 werd het op de Werelderfgoedlijst van Unesco geplaatst. Dit gebied was in de zestiende eeuw eigendom van de ‘Acquivia’, de graven van het 25 km noordelijker gelegen Conversano. Landlieden en hun families die het gebied bevolkten mochten hier volgens de toenmalige feodale tradities wel de akkers bewerken, maar huizen moesten ‘a secco’ (droog, en dus zonder cement) gebouwd worden. Zo kon bij een eventuele inspectie van de fiscus uit Napels elke woning onmiddellijk worden afgebroken en later weer worden opgebouwd. De graven ontkwamen zo aan de verplichting om aan de koning van Napels te melden dat er een nieuwe stad werd gesticht – wat verboden was, tenzij ze daarvoor belasting betaalden. De mensen die er woonden dienden een deel van hun opbrengsten aan de graven af te dragen. Nog voor de afschaffing van de feodaliteit in 1806 werd Alberobello tot vrije stad verklaard, waardoor funderingen en muren gemetseld mochten worden. Het stapelen van de platte grijze stenen tot conische daken wordt nog op dezelfde wijze gedaan als in de zestiende eeuw. De streek bleef lang achtergesteld en de bevolking leefde vele decennia in grote armoede. Geld voor vernieuwing van de oude, uit losse stenen opgetrokken huizen was er niet. Met financiële hulp van Unesco keerde het tij. De meest zichtbare uiting van armoede is voor de bewoners gaandeweg hun rijkdom geworden. Naar Apulië reizen zonder even bij Alberobello te stoppen is ondenkbaar: dit is ongetwijfeld de meest bijzondere plek in de hele regio. Bij Pasquale Seistri, aan de Via Duca Degli Abruzzi 16, mogen we even binnenkijken. Een tafel, wat stoelen, een tv en een bed. Het daglicht dringt nauwelijks door de kleine ramen naar binnen. Beslist geen luxe om eigenaar te zijn van zo’n woning. Als er al een voordeel aan verbonden is, dan is het die van de ‘thermoskan’werking: Warm in de winter en koel in de zomer. Seistri is de bekendste inwoner van Alberobello omdat hij al bij de BBC, op de Australische-, en de Japanse TV is geweest. Zijn buurman iets verderop is druk bezig met een dakreparatie. Alles aan de huisjes is eigen metselwerk. Veelal hebben de bewoners meerdere aaneengeschakelde vertrekken tot hun beschikking, en een klein groentetuintje achter het huis. Vroeger werd op zolder voedsel en olijfolie opgeslagen in stenen kruiken, maar dankzij de koelkast behoort dat tot het verleden. Het grootste onderscheid van de huisjes onderling zijn de toegangsdeuren, die variëren van vrij sober tot religieus uitziend. Ook intrigerend zijn de witte primitieve symbolen die her en der op de daken zijn gekalkt. Ze verwijzen naar de oude rituelen om ‘malocchio’ (het boze oog) buiten de deur te houden.

Witte stad
‘s Middags lunchen we in Ostuni, een stad die de bijnaam Città Bianca heeft gekregen vanwege zijn witte kleur. De oude binnenstad verheft zich op een heuvel op zo’n acht kilometer afstand van de Adriatische kust en is al op grote afstand te zien. Rondom Ostuni bevindt zich een groene zee van olijfboomplantages waartussen de karakteristieke trulli met hun kegelvormige daken staan. De kleine steegjes zijn een plezier om doorheen te kuieren. Niemand is gehaast, misschien omdat men talloze trappen dient te trotseren. Op het hoogste punt van de stad staat de grote okerkleurige kathedraal. Hier wacht een grandioos uitzicht over het aflopende land en de helderblauwe Adriatische Zee. In Via Bixio Continelli lopen we bij de Trattoria del Frantoio van Charles Celino binnen. Celino heeft vele bekende Italianen in zijn restaurant mogen begroeten zoals modeontwerper Roberto Cavalli, zanger Eros Ramazzotti, en actrice Sonia Bergamasco (o.a. uit ‘La Meglio Gioventù ‘) De olijfolieputten, uitgehouwen in de rotsbodem van het restaurant, geven het restaurant een decoratieve en authentieke sfeer. Eenmaal aan tafel leggen we de menukaart op verzoek van Celino terzijde omdat hij wat typisch streekgerechten wenst te serveren. Glunderend loopt hij naar de keuken, even later krijgen we als antipasti twaalf verschillende gerechtjes voorgeschoteld.
Met een droge witte wijn van de lokale Azienda Agricola Greco ‘Signorina Nina’ Ostuni vormt dit een smakelijke dagafsluiting.

‘De hak’ van de Italiaanse laars is zo’n zestig kilometer breed. Ten zuidoosten van de stad Lecce genieten we van de spectaculaire rotspartijen met adembenemende vergezichten over de azuurblauwe zee. Veel stadjes in de buurt hebben een bewogen geschiedenis, zo ook de havenplaats Otranto. Het Castello Arogonese (vijftiende eeuw) werd zwaar werd bevochten door de Turken en Spaanse- en Arabische piraten en de Kruisvaarders. In het jaar 1480 veroverde een leger van achttienduizend soldaten van Sultan Mohammed II de stad en martelde en vermoorde alle achthonderd inwoners die zich veilig waanden in de kathedraal. De beenderen en schedels van deze martelaren liggen in de herdenkingskapel uitgestald in glazen vitrines. Toeristen komen hier vooral voor de beroemde fresco’s in de Byzantijnse St. Peterkerk en voor de fraaie mozaïeken vloeren in de elfde-eeuwse kathedraal. De kunstschatten hebben alle genoemde krijgslusten ongeschonden doorstaan. Op heldere dagen kan men de bergtoppen van Albanië zien. Het leven verloopt hier rustig en gemoedelijk. Aan de haven staan twee jongens met hun hengels te kijken naar de vissers die hun gevangen inktvissen schoon staan te spoelen. Een oudere jongen trakteert zijn prille liefde op een ijsje, en wij aanschouwen deze tafereeltjes genietend vanaf het terras.