Het huidige dorp stamt uit het midden van de Middeleeuwen. Santo Stefano heeft veel hooggelegen huizen die omringd worden door een versterkte muur waarvan nu nog grote delen zichtbaar zijn.

Tijdens de feodale periode behoorde Santo Stefano tot het gebied van de Baronie van Carapelle, ook toebehorend aan twee illustere Toscaanse families: eerst de Piccolomini en laterde Medici. De band met Florence en de rest van Europa kwam tot stand door de handel in wol, maar die handel bleek al gauw schaars en armoede joeg de bevolking de dorpen uit. Santo Stefano di Sessanio is echter een dorp gebleven en wordt nog steeds gekoesterd. De overblijfselen herinneren aan een unieke periode en worden daarom zorgvuldig beschermd. Zo is er een vereniging opgericht die zich ontfermt over de toekomst van deze geschiedenis door zich bezig te houden met conservering en restauratie. Daarnaast is het leven in de burcht hersteld. Er wordt weer gewoond terwijl ook de nieuwsgierige toerist er terecht kan voor logies.

Stille steegjes en lieflijke doorkijkjes vormen een uniek decor

Makkelijk heeft de vereniging het trouwens niet, want er is vrijwel geen literatuur over de burcht. De tijd van weleer laat zich vooral teruglezen in enkele getuigenissen, zoals de middeleeuwse plattegrond en een onderzoek naar de binnenkant van de huizen door middel van oude foto’s, reconstructies in musea en interviews met de bevolking. Ook wij laten ons het verhaal vertellen bij overlevering terwijl het fototoestel er op los klikt.

Restauratie
De vereniging heeft de afgelopen vijf jaar in het oude centrum van Santo Stefano di Sessanio zo’n 3500 m2 aan gebouwen kunnen aankopen, waaronder enkele van de belanrijkste gebouwen uit die tijd en een aantal muurhuizen (meer dan 1000 m2). De vereniging zet zich in voor een allesomvattende restauratie van het cultuurhistorische ergoed van Santo Stefano di Sessanio dat gezien wordt als een van de belangrijkste middeleeuwse dorpjes van de Apennijnen van Abruzzo. De dorpjes van de Montagna Abruzzese hebben dan ook een dorpsgezicht dat niet aangepast mag worden zodat de omgeving net zo blijft als het eeuwenlang is geweest.

De oudeheid laat zich hier beleven als een waar openluchtmuseum

Palazzo delle Logge, centraal op het dorpsplein gelegen, is een van de interessantste huizen binnen de burcht, zowel vanuit historisch als architectonisch oogpunt. Het huis, geheel in stijl van de renaissance, is gebouwd op een middeleeuwse huistoren en doet dezer dagen dienst als hotel. De ruime kamers zijn,
buiten hun historische kenmerken door de antieke meubelen, voorzien van openhaarden en er zijn twee gemeenschappelijke ruimten waarvan een een klein keukentje heeft.

De vloeren zijn erg gesleten en de houten plavonds stammen uit het einde van de zeventiende eeuw. Door het gebrek aan literatuur over de inrichting, wordt ook hierbij uitgegaan van foto’s en het advies van het Museo delle Genti d’Abruzzo. Zo zijn in bijna alle slaapkamers van het paleis de eeuwenoude haarden teruggebracht. In de kamers waarin geleefd wordt, is echter verwarming aangelegd. Vloerverwarming, wel te verstaan, om het oorspronkelijke aanzicht van de ruimten niet aan de tasten. Alle kamers zijn bovendien uitgerust met een internetaansluiting maar ook die moderne techniek is subtiel ‘verstopt’.

Streekproducten
Door de geïsoleerde ligging van dit gebied, en de hang van de bevolking naar traditie, zijn er in de valei oude landbouwtechnieken bewaard gebleven. Dat geldt ook voor de producten die verbouwd werden zoals linzen, erwten en spelt (faro). Nog altijd worden hier gewassen verbouwd die ook in de Middeleeuwen verbouwd werden, zoals saffraan en pastinaak. Met deze producten wordt de eigen bevolking gevoed, maar – via de plaatselijke restaurants – vooral de toerist.

De locale keuken is arm en kent veel gerechten uit de bergen. Gelukkig is er over deze locale keuken veel geschreven en bewaard gebleven. Zelfs de authentiekste receptuur is inmiddels in handen van de vereniging. Er is deze vereniging dan ook veel aan gelegen de locale producten ‘levend’ te houden. Hierin ‘proef je het verleden’, zoals ze dat hier zeggen. Verder wordt de kennis aangevuld met de herinneringen van bejaarden en een cultureel antropoloog die de folkore heeft bestudeerd. Er is overigens nog gezocht naar nog werkende ambachtslieden om hun kennis over te kunnen dragen. Ze willen in Santo Stefano namelijk de werkplaatsen terugbrengen op de oorspronkelijke plekken binnen het dorp.

Toerisme
Het vroege voorjaar is Santo Stefano deze dag goed gezind. Het zonnetje verwamt en laat een prachtig licht over het middeleeuws dorp vallen. Stille steegjes en lieflijke doorkijkjes vormen een uniek decor. De oudheid laat zich hier beleven als een waar openluchtmuseum, maar dan echt. Geen dorp in 2007, maar hier is iedereen een toevallige toerist in 496 n.Chr. Het zijn kleine details die de realiteit en ware tijd verraden, al is het alleen maar om het bezoek aan Santo Stefano di Sessanio compleet te maken. Zoals in de keuken van het restaurant van het Palazzo delle Logge. De zaal getuigt authenticiteit met twee stenen bogen die steunen op twee kolommen en een centrale haard. Het is een van de vele objecten die de vereniging in haar oorspronkelijke staat wil terugbrengen. Ook een vinotheek en conferentiezaal zijn in het paleis terug te vinden. Er worden om het dorp verder te kenmerken en op de waarderen kunst- en culturele evenementen georganiseerd. Zo staan er dit jaar concerten op het programma van het ‘Ensemble in Residence’ met “L ‘Officina Musicale” onder leiding van Maestro Orazio Tuccella. Galleria d’arte Cannaviello zal in de huizen werken van internationale kunstenaars tentoonstellen en “Widmung” belooft een belangrijke jaarlijkse traditie te worden: het uitnodigen van internationale beroemdheden op het gebied van cultuur om te vertellen wat de rol is die muziek speelt in hun leven. Er zullen fototen- toonstellingen gehouden worden met betrekking tot hun werk en het evenement zal afgesloten worden met muzikale eerbetonen.